Dubbel genieten: vette vis is gezond!
Vandaag de dag eten we niet genoeg wilde vette vis (omega-3), maar consumeren we wel te veel (beschadigde) omega-6, zoals zonnebloemolie en andere vloeibare bak-en-braadoliën. Door deze onbalans zijn we niet meer in staat om een ontsteking uit te zetten.
Een laaggradige ontsteking
Bij een laaggradige ontsteking is het immuunsysteem constant een beetje geactiveerd door een milde ontsteking. Dit is bijna niet aan te tonen via een bloedonderzoek. Het lichaam heeft van origine een systeem ontwikkeld, waardoor ziekteverwekkers zich moeilijk kunnen vermenigvuldigen. Doordat wij tegenwoordig een haat-liefdeverhouding hebben met chronische stress, ongezonde voeding (lees vulling) en gifstoffen die wij op allerlei manieren binnen krijgen, worden onze beschermlagen, zoals de huid en darmen, meer doorlaatbaar. Dat betekent dat het immuunsysteem flink aan het werk wordt gezet, om deze ziekmakende stoffen aan te pakken.
Als jouw lichaam een reden heeft om niet door middel van een heftige reactie (koorts) de ontsteking aan te pakken, dan zal jouw systeem voor de milde variant kiezen. Waarom jouw lijf dat doet? Dat kan liggen aan een tekort aan vitamine D3 en E, omega-3, en nog wat andere zeer nuttige micro-nutriënten. Die milde reactie lijkt een mooie noodoplossing van je lichaam, maar de schadelijke stoffen, de ziektemakers dus, worden er niet door gedood. Met als gevolg dat het immuunsysteem aan het werk blijft, je hebt dan een laaggradige (chronische) ontsteking.
Die laaggradige (chronische) ontsteking wil je niet. Op de lange termijn kan zo’n ontsteking andere klachten veroorzaken, zoals moeite met afvallen, hoofdpijn en migraine, hartfalen, beroerte, depressie, slaapproblemen, stemmingswisselingen, botontkalking, hoge of lage bloeddruk, eczeem, diabetes type 1 en 2, reuma en uiteraard vermoeidheid. Stuk voor stuk klachten waarbij stress ook een boosdoener kan zijn, net als het pakje sigaretten per dag, teveel suikers, snelle koolhydraten en frisdranken.
Tekort op tekort
Die laaggradige ontsteking wil je buiten de deur houden. Om dat voor elkaar te krijgen is het belangrijk dat je de goede vetten binnen krijgt, ook wel brainfood genoemd. Natuurlijk heb ik het dan niet over frituurpanvet.
Omega-3 en omega-6 zijn beide essentiële vetzuren. Omdat een lichaam deze vetzuren niet zelf kan aanmaken, haalt het deze uit voeding. Omega-9 is niet essentieel en kan het lichaam wel zelf aanmaken. Belangrijk is de balans tussen de verschillende groepen vetten, met name die van de omega-3 en de omega-6 vetzuren. Nederlanders hebben een relatief groot tekort aan omega-3 vetzuren, doordat we minder vis zijn gaan eten en er weinig plantaardige bronnen van ALA (Alfa-linolzuur) gegeten worden. Daar komt bij dat ons vee anders te eten krijgt dan vroeger en het deel omega-3 vetzuren dat in het stuk vlees op ons bord zit daardoor veel minder is geworden. Het is steeds belangrijker dat niet alleen jij eet waar jij genetisch voor gebouwd bent, maar dat ook de vissen in de zee en het vee in de weilanden eten waar zij voor zijn gebouwd. Als jij klachten krijgt door een tekort aan voedingstoffen, bedenk dan dat zij dat ook krijgen, waardoor hun probleem uiteindelijk bij jou op je bord belandt, letterlijk en figuurlijk. Kies daarom liever voor biologische en/of ecologische producten.
Vetten uit balans
Goede vetten en oliën hebben allemaal hun eigen invloed en (uit)werking op ons lichaam. Omega-6 zet een ontsteking aan en de tegenpool omega-3 moet dit weer uitzetten. Vandaag de dag eten we niet genoeg wilde vette vis (omega-3), maar consumeren we wel te veel (beschadigde) omega-6, zoals zonnebloemolie en andere vloeibare bak-en-braadoliën. Door deze onbalans zijn we niet meer in staat om een ontsteking uit te zetten, sterker nog, we zijn overgevoelig geworden voor ontstekingen. Herken je dit misschien: zere knokkels in de ochtend, de zoveelste slijmbeursontsteking, dikke (vocht)knieën waardoor je dat korte jurkje in de kast laat hangen?
Ongewenste hulp
Omega-9 bevordert een gezonde hormoonhuishouding en bloedsamenstelling. Wanneer je een tekort aan omega-3 vetzuren hebt, gaat jouw lichaam extra omega-9 aanmaken ter compensatie. Mooi opgelost zou je denken. Nee dus. Doordat je lijf gaat compenseren, haal je minder gezondheidsvoordelen uit je ingenomen omega-3. Not good, want die omega-3 heb je ook nodig voor betere hersencellen.
Op je to-do-lijstje
Tijd dus om die balans te herstellen. Dat doe je door meer voedingsmiddelen te kiezen met omega-3 vetzuren en de bewerkte omega-6-rijke plantaardige oliën uit zaden en planten te vermijden, net als de voeding waarin dit is verwerkt. Kies liever voor een goede extra virgine olijfolie over de salade, grasboter, olijfolie of kokosolie. Voor het omzetten naar de juiste vetzuren heb je een goed gevarieerd voedingspatroon nodig om zo de juiste stofjes op de juiste plaats te krijgen.
Je zult zien dat dat korte rokje snel weer uit de kast kan worden getrokken.
Zo pak je dat aan
Gezond eten wordt veel gemakkelijker als je weet waar je welke vetzuren tegenkomt. Het is toch dubbel genieten als je weet dat een lekkere vette vis nog gezond is ook! Dus geniet ervan; uit & thuis.
Omega-3 vetzuren
> Vette vis (zalm, haring, ansjovis, tonijn, makreel)
> Plantaardige bronnen: chia- en lijnzaad, algenolie, bottenbouillon, spruiten, borage (niet overmatig) zwarte bessen, perilla olie en avocado (bevat ook omega-6)
- Omega-6 vetzuren
> Rood vlees, een aantal platvissen zoals tong en schol
> Kijk hiermee extra uit: zonnebloemolie, sojaolie, maisolie, sesamolie, saffloerolie, druivenpitolie, pompoenzaadolie, bak-en-braadproducten en verwerkte producten. Kijk ook uit bij veel verwerkte producten zoals de kiloknallers (supermarktvlees).
- Omega-9 vetzuren
> Olijfolie
> Macadamia, hazelnoot, pecannoot, sesamolie, amandel, cashewnoten, pistache en paranoten (niet meer dan 4 per dag), pinda, sesamzaad
Om in te bakken
Ghee, kokosolie, reuzel en grasroomboter. De meeste andere oliën kun je beter niet verhitten, omdat oliën rijk zijn aan meervoudig onverzadigde vetten die door de hitte kunnen oxideren. Dat kan zorgen voor vrije radicalen die kunnen bijdragen aan ziektes.
Kokosolie heeft een afwijkend vetzuurprofiel dat snel door het lichaam wordt verwerkt. De vetten worden direct omgezet in energie en worden dus niet opgeslagen in het vetweefsel. Bovendien is er voor het omzetten in energie geen insuline nodig, waardoor het interessant is voor mensen met een schommelende suikerspiegel en zelfs voor diabetici.